Raket seçimi ve uyarlanması (customization) ALINTI! ATİLLA ALADA / tenissever Kullanılan terimlerin açıklaması EY: etkisi yok Kordaj seçimi Raket seçimiyle sıradan bir tenis oyuncusu bile çok ilgilenirken nedense kordaj konusu pek dikkate alınmaz.. Gerçekte kordajın oyun üzerine etkisi neredeyse raket kadardır. Piyasada bugün çok çeşitli marka standartta ürünler var. Genel olarak kordajları 3 ana faktöre gore sınıflandırabiliriz; Sweet Spot Değişimi (Raketin ucuna doğru ilerler) EY: etkisi yok Çocuk Raketi Seçimi: Bu bölüm 17 Şubat 2008 tarihinde Ali AYAZ tarafından eklenmiştir. 126 cm boyunu geçmiş çocuklarda, eğer çocuk performansa yönelik çalıştırılıyorsa raketin monoblock ( monoblock raketin boğaz kısmı tek parça ve herhangi bir ek içermez, sağdaki resim ) gövdeli olmasında fayda var.Raket ve Tel Seçimi, Uyarlanması
Raket teniste vücudunuz ile top arasındaki tek araç olduğuna gore, oyun üzerindeki etkisi ve önemi tartışılmaz. Raketinizi elinizde taşımak durumunda olduğunuz ilave bir parça değil,vucudunuzun doğal bir uzantısı olarak hissedebilmeniz için, oyun stiliniz, vuruş tekniğiniz ile tam uyumlu olması gerekir. Bunu sağlamanın yolu da iyi bir raket seçiminden geçer. Raket seçiminde temel problem bir şeyler kaybetmeden başka bir şey kazanmanın nerede ise imkansız olmasından kaynaklanır. Örneğin güç arttırımına, raketin manevra kabiliyetini kısıtlamadan veya kola aktarılan yükü arttırmadan ulaşmak çok güçtür. Spin kabiliyetini, kontrol ve hissi kaybetmeden arttırmak keza çok güçtür.
Dolayısıyla oyuncunun vuruş tekniği ve oyundaki önceliklerine göre bazı özellikleri diğerlerine tercih etmesi zorunludur. Eğer her şeyiyle çok iyi olan bir raket olsaydı, tüm bu tartışmalar olmaz, bütün raketler de birbirinin aynı olurdu..Halbuki bugün piyasada birbirinden her yönden farklı yüzlerce model satılmakta..
Raketin topla temasını sağlayan ve genelde fazla özen gösterilmeyen kordaj konusuna da bu kapsamda kısaca değineceğiz.
Raketlerden söz ederken bazı teknik terimleri kullanmak kaçınılmaz olacaktır. Bu terimlere yatkın olmayanlar için basit açıklamalar raket seçimine geçmeden önce aşağıda verilmiştir.
Sweet spot: Raketin genellikle kafasının ortalarına denk gelen bölgede bulunan ve vuruşta optimum güç ve kontrolu sağlayan bölge. Üst düzey oyuncular her defasında topla bu noktada buluşabilirken daha yeni oyuncular için bu bir ayrıcalıktır.Flex: Raketin yatay aksı üzerinde burkulmaya gösterdiği direnç. Bu direnç ne kadar az ise o kadar flex olduğu, ne kadar fazla ise o kadar sert (stiff) olduğunu gösterir. Bu özellik raketin yapıldığı malzemede kullanılan karışımlar ve raketin kenar kalınlığı ile ilgilidir. (aynı malzemeden yapılmış olmak şartıyla, raketin kenar kalınlığı arttıkça flex düşer)
Kafa büyüklüğü: raketin square inch olarak kafa alanını verir ve 80 den 130 a kadar gidebilir. 80-95 arası mid, 95-103 mid plus (MP), 103-110 (OS) over size şeklinde adlandırılır.
Manevra kabiliyeti: tarifi en zor olan bu terim raketin ani hareketlere karşı hareket etme kabiliyetini belirler. Örneğin filede bir reaksiyon volesi sırasında raketin kolunuzun hareketine ne kadar kısda sürede reaksiyon vereceğini, vuruşlar arasında örneğin grip değiştirirken ne kadar çabuk istediğiniz pozisyonu alacağını belirler. Raketin bu özelliğini ancak oynarken ve özellikle filede farkedebilirsiniz. Raketin toplam ağırlığı arttıkça ve dengesi kafa ağıra doğru gittikçe manevra kabiliyeti azalır.
Raketin denge noktası: raketi ince bir çubuk üzerinde yatay olarak dengeye getirdiğinizde bu noktanın saptan olan uzaklığıdır. Bu denge noktası kafaya daha yakınsa raket kafa ağır, sapa yakınsa kafa hafif , ortalarda ise dengeli kabul edilir.Kola, dirseğe yük: vuruş esnasında gelen topun üzerindeki enerjinin bir kısmı raketin burkulması, bir kısmı topun ezilmesi (iyi çekilmiş fotoğraflarda raket üzerindeki veya yere düşen topun ne kadar yassılaştığını görebilirsiniz) ile emilir. Geri kalan enerjinin bir kısmı ise raketin kütlesi ve raket başının çevresel hızı ile topa geri yüklenir, bir kısmı ise vucuda aktarılır. İdeal vuruş tekniği, iyi bir raket ve uygun bir kordajla bu yükün en aza indirilmesine çalışılır. Bir maç esnasında kaç kez topa vurulduğu göz önüne alınırsa bu yükün kolu yorduğu gibi bilek ve dirsek te (tenis elbow) hasara yol açtığı kesindir.
His (feel) /kontrol: his raketin topla temasında vucudunuzun aldığı geri bildirimdir. Bu özelliği yüksek raketlerle gerekli deneyime de sahipseniz vurduğunuz top daha raketinizi terk ederken topun nereye, hangi sertlikle ve spinle gideceğini kestirebilir, bir sonrakı vuruşunuzda gerekli ayarlamaları yapabilirsiniz. Kontrol ise hisle bağlantılı olmakla beraber, raketin hassas ve zor vuruşlara sağladığı imkandır. (drop shot, drop vole, zor bir passing shot, lob, vs)
Stabilite: raketin vuruş esnasında burkulmaya (torsiyonel) ve geriye doğru (axial) burkulmaya direncidir. Stabilitesi düşük bir raketle örneğin sert gelen ve sweet spotu bulmayan vuruşlarda raket elinizde dönme eğilimi gösterir. Bu da vuruşta kontrolü tamamen kaybetmenize yol açacağı gibi vücudunuza istenmeyen yüklerin gelmesine yol açar.
Raket seçimi
Tenis hakkında yazılan yazıların muhtemelen yarısı bu konuya ayrılmış olup sadece bu konuda sayfalarca tartışmak mümkün. Detaylı tartışma yerine (isteyenler bana özel olarak yazabilir) raket seçiminde önemli olan temel kriterleri aşağıda vereceğiz. Ancak unutulmamalıdır ki, ne kadar iyi seçilirse seçilsin, her hangi bir raket markasının yüzlerce çeşitli içinden “tam” sizin için yapılmış olan bir tanesini bulmak imkansız gibidir. Bu bakımdan yazının temel sonuna elinizdeki veya size uygun rakete en yakın olan raketin uyarlanması ile ilgili bilgiler de ekledik. Raket seçiminde verilecek bilgiler belli bir süre tenis oynamış kişilere yönelik olup, tenise yeni başlayan oyuncular için mutlaka yeterli bir tenis eğitmeninden ders alarak ve onun tavsiyeleri doğrultusunda bir raketle başlamaları önerilir. Vuruşları henüz oturmamış kişiler için raket seçimi fazla bir anlam taşımayacaktır.Raketin toplam statik ağırlığı raketin terazi üzerindeki ağırlığıdır.Genelde 270 gramdan 350 grama kadar değişir. Hafif raketi sallamak genelde daha kolaydır ve özellikle yeni başlayanlar ve bayanlar bu nedenle tercih ederler. Kolu daha az yorduğu (ve kolay sallanabildiği için) daha hızlı vurulabileceği düşünülür ki bir ölçüde doğrudur. Ancak sanılanın tersine, hafif raketlerin en büyük sorunu olan stabilite eksikliği (raketin sweet spotu dışına gelen toplarda yarattığı bükülme ve arkaya yatma eğilimi), sanılanın tersine bilek, dirsek ve kola çok fazla yük verir ve sakatlanma riski yaratır. Ayrıca raket hafif olduğu için daha hızlı vurulsa bile raketin kütlesi (ağırlığı) daha düşük olduğundan topa istenen hızı vermek fiziksel olarak imkansızdır. Kişisel görüşüm, 300 g altındaki raketleri ciddiye almayın. (Performans oyuncularının kullandığı raketlerin tümü özeldir ve de ya kendileri ya da imalatçı tarafından uyarlanmıştır. Örneğin bir zamanlar Agassi nin oynadığı iddia edilen raket katologlarda 285 g olarak geçerken kendi kullandığı raket , dış görünümü aynı olmakla beraber, özel yapım ve 345 g idi..)
Raketin esnekliği (flex) yapımında kullanılan malzeme ve kenar kalınlığı ile ilgilidir. Genel kural raketin kafa kalınlığı arttıkça, bileşiminde Kevlar türü sert malzemeler malzemeler arttıkça raket esnekliğinin azaldığıdır. Esnekliği az olan (sert/stiff) raketler daha güçlüdür (topu daha çok atar) ancak kola daha fazla darbe aktarır. Özellikle kol ve elbow problemleriniz varsa sert raketlerden uzak durmanızı öneririm. Esnek raketler kola çok rahattır, daha iyi spin verebilirler ve daha kontrollüdür. Flex katsayısı 100 skalası üzerinden verilir. (Tersi stiffness olup bazı speclerde bu rakkam verilmektedir). Flexi yüksek olan raketler 65 ve üzeri olarak kabul edilmelidir. Özetle, flexi yüksek raketleri öneriyorum. Bu raketlerde gücü yetersiz bulmanız olasıdır, bu durumda kordajı biraz düşürerek ve/veya biraz kurşun ilavesiyle (bkz. uyarlama kısmı) istediğiniz gücü elde edebilirsiniz.
Sonuç: Yukarıda bahsedilen teknik faktörlerle ilgisi olmayan bazı “psikolojik” faktörler de raket seçiminde önemli rol oynamaktadır. “şu renk raketle oynayamam, bu marka raketten başkasıyla oynamam, kalın kenarlı raketlerden nefret ederim, X markanın yeni teknoloji ile çıkarttığı son raketi gördün mü ?” gibi konuşmalara mutlaka sizler de şahit olmuşsunuzdur. Raket imalatçıları ürünlerini satabilmek için yenilik bulmak zorundalar. Bunların çok azı gerçek anlamda teknolojik gelişme kabul edilebilir. Ayrıca en pahalı raketin en iyi raket olduğunu da düşünmek yanlıştır. Ancak süper marketlerde bazen 40-50 Milyon TL ye satıldığını gördüğüm raketlerden hangi marka olursa olsun uzak durun. Raketin dış görünüşünün, renginin ve markasının (güvenilirliği kanıtlanmış markalar olduğu varsayımıyla) oyununuz üzerine hiç bir etkisi olmayacaktır. Eğer yeni bir raket alacak maddi güce sahip değilseniz ya da seçim konusunda kararsızsanız kullanılmış bir raketle başlamanızı öneririm.Oynayacağınız raketin grip seçimi konusunda yeterli bilgiye sahip değilseniz mutlaka bir tenis eğitmenine danışın. Yeterli verimi sağlayamayacağınız gibi, özellikle kolunuza , bileğinize ciddi zararlar verebilirsiniz. (Genel kural, raketi çekiç tutar gibi tuttuğunuzda, gribin diğer elinizin işaret parmağının kalan boşluğa giremeyeceği kadar küçük, ancak sağ elinizin parmaklarının da elinizin diğer tarafına değmeyecek kadar büyük olması istenir)
Son olarak almayı düşündüğünüz raketi, gittiğiniz kulüpte ya da tenis akademisinde görürseniz denemek için izin isteyip hiç değilse 3-5 dakika vurmaya çalışın. Gerçek anlamda size uygunluğunu ancak bu şekilde anlayabilirsiniz. Çok muhtemeldir ki , elinize ilk defa aldığınız bir raketi yadırgayacaksınız. Oyun şeklinize / vuruş tekniğinize uygun olduğunu düşünüyorsunuz alışmak için biraz vakit tanıyın, hemen vazgeçmeyin.
Raketlerin zamanla özellikle güneş ışığı etkisi ile flexi inin çok azalacağını, yıpranacağını ve değiştirilimesi gerektiğini de hatırdan çıkartmayın. İyi bakılmış ve haftada bir kaç kez kullanılan bir raket dahi en geç 3 sene içinde değiştirilmeyi gerektirir.
Özet tabloGüç (*) Spin Kola, dirseğe aktarılan
yük (**)Stabilite Manevra kabiliyeti Kontrol / his Kafa büyüklüğü
(arttıkça)++ + EY ++ — — Denge (kafa ağıra doğru) +++ + +++ + — — — — — — Flex (arttıkça) — — ++ — — — EY EY ++ Kordaj Açıklığı
(Arttıkça)++ +++ EY EY EY — — Raket uzunluğu + + EY EY — — EY Statik ağırlık
(arttıkça)++ EY — — — +++ — — +
+ artar — azalır
(*) Belli bir vuruş hızı için topa verilen ivme
(**) Bu yükün artması haliyle sakatlık riskini arttırır, tenisten alacağınız zevki azaltır.
a-yapıldığı malzeme
b-yapısı
c-kalınlığı
Malzeme olarak doğal bağırsak, sentetik gut (naylon), polyester, hatta Kevlar ve titanium gibi malzemeler ve / veya bunların karışımlarıyla imal edilmiş kordajlar olduğu gibi hybrid (dikey teller ile yatay tellerin değişik malzemelerden yapıldığı) kordajlar da artarak kullanılmaktadır.
Doğal bağırsak tanesi 25 USD den 50 USD ye kadar fiyatlarla satılmakta olup çoğu oyuncuya gore benzeri olmayan bir his ve kontrol sağlamaktadır. Diğer tüm tellere göre çekildiği tansiyonu en uzun sure koruyan tel olup, turnuva oyuncuları için bu faktör çok önemli bir konudur. Ayrıca tüm teller tansiyon arttıkça (kontrolu arttırmak adına) güçlerinden önemli ölçüde kaybederken , doğal bağırsak da bu etki en aza indirgenmiştir. Pahalı olması ve diğer kordajlara gore çok daha çabuk kopması en büyük sorundur. String saver denilen ve kordajın birbirine sürtmesini engelleyen “boncuklar” ile kordaj ömrü 2 katına yakın arttırılabilir ancak yine de diğer kordajlara gore ömrü belirgin şekilde kısadır. Rutubet, toprak kort , spinli ve sert vuruşlar, açık kordaj yapısına sahip raketler, yüksek tansiyonlu kordaj gibi faktörlerle ömrü 3-5 saate kadar inebilir. (Sampras bir maçta 4-5 tane koparıyordu..) Yine de eğer bütçenizi rahatsız etmiyorsa en azında bir kere denemenizi öneririm..
Günümüzde sentetik gut’ların kalitesi çok artmış olup bir çok profesyonel artık bu tellere yönelmiştir. Doğal bağırsak ile farkını çoğu oyuncunun hissetmesi çok güçtür. Fiyatları doğal bağırsak kadar olmamakla beraber diğer tellerden daha yüksektir. Bağırsak telle oynama imkanı yoksa tercih edilmelidir. Rakete 150-250 USD verilirken kordajdan yılda 30-40 USD tasarruf etmenin anlamı yoktur.
Diğer malzemeleri özellikle polyester ve Kevlar içeren telleri kesinlikle tavsiye etmiyorum. Kolunuza büyük zararlar verebileceği gibi hissi neredeyse tamaman yok eden bu teller sadece çok kordaj kopartanlara tavsiye edilebilir. Ayrıca bu tellerin tansiyonunun oynamaya başlar başlamaz ciddi oranda düşmesi istediğiniz tansiyonu tutturmanıza engel olur.Kordaj yapısı olarak multifilament olanlar tercih edilmelidir. (çok ince tellerin birbirine sarılmasıyla elde edilen yapı) Kola rahat, kontrol ve hissi en üst düzeydedir. Monofilament, özellikle spini arttırdığı iddia edilen pürtüklü yapıdaki (bazan spin teli dite satılmaktadır) tellerden beklediğinizi bulmanız uzak bir ihtimaldir.
Kalınlıklar ise gauge veya mm cinsinden verilir. Gauge da rakkam büyüdükçe tel inecelir ve 15 den 18 e kadar gider. “L” ibaresi yarımı gösterir, örneğin “15 L” tel, 15,5 olarak düşünülebilir. İnce tel spine çok daha yatkın olup daha iyi his ve güç verir. Kalın tel ise daha iyi kontrol verdiği gibi daha çok dayanır.
Özetle, üst düzey bir turnuva oyuncusu değilseniz tavsiyem 16 veya 17 sentetik gut multifilament kordaj olacaktır.
Son olarak kordajlarınızı değiştirmek için kopmasını beklememenizi, raketleri özellikle sıcak havalarda araba bagajında tutmamanızı ve sürekli aynı uzman kişiye çektirmenizi öneririm. (makineden makinaya bazen ciddi farklılıklar olduğu gibi uzman olmayan ellerden hasarlanan hatta kırılan çok raket gördüm) Her raket çektirdiğinizde özellikle yeni bir raketle oynarken çektirdiğiniz kordajın tansiyonunu (24 veya 25 kg gibi) bir yere kaydedin. Daha fazla güç istediğinizde 1 kg altını, daha fazla kontrol istediğinizde 1 kg yukarısını deneyebilirsiniz. (aynı teli kullanmanız şartıyla) Denemeler sonucu belirlediğiniz kordajdan en az 3-5 takım veya tekerlek şeklinde satın alın ve bir tanesini çantanızda bulundurun. Keza müsabaka tenisi oynuyorsanız, çantanızda aynı kordajda en az 2 raket bulundurmayı ihmal etmeyin.
Raketlerinizi hiç bir zaman üreticinin tavsiye ettiği ağırlık dışında (üstünde veya altında) çektirmeyin. Raketin kontrolu tamamen kaybolabileceği gibi raketinize ve veya kolunuza zarar verebilirsiniz.
Raketin uyarlanması
Oyununuza en uygun raketi bulduğunuzda dahi raket üzerinde bazı değişikler yapma ihtiyacı duyabilirsiniz. Örneğin yukarıda verilen kriterlere gore ideal raketi buldunuz ancak biraz daha güçlü (topu daha fazla atan) veya mevcut sweet spottan biraz daha aşağıda bir sweet spot istiyor olabilirsiniz. Bu durumda uyarlama ile istenen “ince ayarı” sağlayabilirsiniz.
Raket uyarlanması belli seviye üzerindeki oyunculara önerilir. Vuruşları ve oyun stili henüz oturmamış oyuncular için anlam ifade etmeyecektir.
Raket üzerinde ağırlık ilavesi yapılabilecek noktalar aşağıda gösterilmiştir;Örneğin raketinizden her şeyiyle memnunsanız ve sadece biraz daha kafa ağır olmasını tercih ediyorsanız “1” konumuna ağırlık ilavesi istediğiniz sonucu verecektir. Ağırlık ilavesi piyasada satılan kendinden yapışan kurşun bantlarla yapılır. (Bu bantların her cm sinin belirlenmiş bir ağırlığı vardır; örneğin 2 cm si 1 g gibi) Bu durumda 2 g ilave dilecekse, 2 cm lik iki bant kesilir, telin her iki tarafından raketin iç tarafına dikkatlice yapıştırılır. İç tarafın tellere değmemesine özen gösterilir. Raketiniz çok ince ise bantın bir kısmı telle raketin iç kenarı arasına sığmayabilir. Bu durumda dışa doğru kıvırarak yapıştırınız, ya da bant hala kalın geliyorsa ortadan enlemesine ikiye bölerek kullanabilirsiniz..
Raketin en zor ağırlık ilave edilecek kısmı “6” konumudur. Bu durumda raketin dip kapağını sökmek gerekir. Buraya konulacak ağırlıklar için balıkçıların oltalar için kullandığı kurşun ağırlıklardan edinmek, bir pamuğa iyice sararak raket sapı içindeki boşlukta oynamayacak şekilde yerleştirmek ve tekrar kapağı kapatmak gerekir. Unutulmaması gereken, bazı model raketlerde buna imkan olmadığıdır. (raket sapının içi dolu olabilir) Bu durumda veya raketinize zarar vermekten çekiniyorsanız aynı etkiyi “5” konumuna kurşun bant sararak elde edebilirsiniz. Ancak raketin denge noktasına yakın olduğu için, aynı denge değişimini sağlamak için “6” konumuna gore biraz daha fazla ağırlık ilavesi gerekecektir.
Yapılabilecek değişikler ve elde edilecek sonuçlar aşağıdaki tabloda detaylı olarak verilmiştir. Böyle bir işe girişirken şu temel kuralları daima aklınızda tutunuz;
Özet tabloPozisyon Güç Denge (Kafa Ağırlaştırma) Stabilite Vuruş Ağırlığı 1 +++ +++ EY +++ ++ 2 ++ ++ + ++ + 3 ++ + +++ ++ + 4 + EY EY + EY 5 EY — EY + EY 6 EY — — — EY + —
+ artar — azalırAtila ALADA - 15 Aralık 2004
tenis sever
Çocuklarımıza tenis raketi alırken çeşitli boylarla karşılaşılmakta hem satıcılar hem de veliler zor duruma düşmektedirler. Sonuçta hem para hem dövizimiz harcanmakta hem de çocuğumuzun öğrenim süreci negatif etkilenmektedir. Son yıllarda satılan çocuk raketlerinin büyük bölümünde çocuğun boyuna göre hangi ölçüde raket alacağı yazmaktadır. Buna benzer bir raket örnek resmi aşağıdadır. Ancak biz bu tür yazı olmayan raketler içinde yaş ve boya göre alabileceğiniz optimum raketi aşağıda bulabileceksiniz.
Çocuk raketi alırken eğer raketin üstünde bilgi yoksa, ya da bir tanıdığınızın raketini kullanacaksanız çocuğun boyu ile raketin uzunluğunu ölçerek ortalama bir değer yakalayabilirsiniz. Eğer çocuğunuzun boyu üst sınıra yaklaşmış ise bir boy büyük raket almakta fayda var.
Unutmamanız gereken küçük bir çocuğun ağır ve uzun bir raketi manevra ettirmekte zorlanması öğrenme sürecini bozacağı gibi, yaş boy oranına göre çok küçük bir raket ile oynayan çocukta gerekli kütleyi topa yükleyemeyeceği için topu karşıya atmakta zorlanacaktır.Çocuğun Boyu Raketin boy uzunluğu 101 - 112 cm (yaş 4-6) 54 - 55 cm 113 - 125 cm (yaş 6-8) 58 - 59 cm 126 - 140 cm (yaş 8-10) 63 - 64 cm 141 - 165 cm (yaş 10-12) 67 cm 158 cm ve sonrası (12 yaş ve sonrası) 69,5 cm yetişkin raketi, bay ve bayan unisex kullanılabilir.
0 yorum:
Yorum Gönder